Gemeenten en het eeuwige dilemma van belangenafweging
door Hendrike Bleumink
Pak een willekeurig collegeprogramma (hét vierjarenprogramma van een gemeente op hoofdlijnen) en je leest prachtige plannen van het nieuwe bestuur voor alle belangrijke onderwerpen. Bij het hoofdstuk Economie lees je dat er meer werkgelegenheid komt en stimulering van lokale bedrijvigheid. In hoofdstuk Natuur komt er meer ruimte voor de ontwikkeling van flora en fauna en in het hoofdstuk Cultuur zijn we zuinig op ons erfgoed, etcetera. Mooie ambities waar door de verschillende afdelingen van gemeenten hard aan wordt gewerkt.
In de praktijk van alledag leiden al deze ambities soms tot lastige dilemma’s. Ik heb er zo één te pakken in mijn huidige opdracht bij gemeente De Bilt. Grijs of groen, economie of natuur, geld of bomen?
In gemeente de Bilt ligt bedrijvenpark Larenstein. Een verzorgd bedrijventerrein, verscholen in het groen. DZP begeleidt de ontwikkeling van dit bedrijventerrein. Aan de van rand dit bedrijventerrein, op een kavel dat aan drie kanten omringd wordt door bomen, staat een vleesverwerkend bedrijf dat wil uitbreiden. Ten koste van groen, en ook wel bijzonder groen. Een stukje bos van tenminste 100 jaar oud en dat zijn echt mooie, grote bomen. Bomen die ook nog eens cultuurhistorische waarde hebben, want ze maken deel uit van een vroegere laanstructuur. Maar ja, het is ook gewoon een bedrijventerrein.
Het huidige bestemmingsplan maakt de uitbreiding niet mogelijk, want het groen is als groen bestemd. Maar nadat de eigenaar van het bedrijf heeft ingesproken in een raadsvergadering, heeft de Biltse raad gevraagd aan het college om het uitbreiden toch mogelijk te maken. Ze dienden een motie in. Niet de gehele raad stond daarachter, maar wel net een meerderheid. Het college heeft deze opdracht opgepakt en inmiddels is er een nieuw bestemmingsplan opgesteld waarmee de uitbreiding wel mogelijk wordt gemaakt. Een stukje groen wordt grijs bestemd. Dit nieuwe bestemmingsplan is nog niet vastgesteld.
Hoe pak je dat aan als gemeente? Want, let’s be honest, welke keuze je ook maakt, hoe goed beargumenteerd ook, er zal altijd een aantal ontevreden belanghebbenden zijn.
Mijn perspectief hierop is simpel: maak als overheid je dilemma zichtbaar. Wees er transparant over. Maak het feitelijk en maak het eerlijk. En dat heb ik als projectleider geprobeerd in het plan te brengen. Een klein voorbeeldje:
We hadden in het bestemmingsplan kunnen schrijven: “de bomen hebben geen ‘navenante’ cultuurhistorische waarde (of een ander moeilijk woord) en vormen dus geen belemmering voor het plan”. Maar wat schrijf je dan op? Ten eerste is ‘navenant’ helemaal niet feitelijk en ten tweede gaat in dit geval het kappen van bomen rechtstreeks in tegen eigen beleid.
En dus ben ik voor het benoemen van het dilemma, in dit geval: “cultuurhistorisch kan deze uitbreiding eigenlijk niet volgens ons eigen beleid, maar we maken de afweging om het wel toe te staan om deze en deze redenen.” Want daarmee doe je recht aan de werkelijkheid.
Anno 2020 zijn we als burgers enorm goed in staat om onze eigen informatie te verzamelen en om voor onze rechten op te komen. We laten ons niet meer afschepen met een vaag verhaal of een ‘we doen het gewoon zo’-standpunt. De meeste van ons zullen echter wel open staan voor een eerlijk verhaal, dat wellicht niet leuk is om te horen. Op deze manier communiceren vraagt wel om een moedig bestuur, dat ook negatieve boodschappen durft te brengen. Gelukkig hebben ze dat in De Bilt.
Vorige week heeft de gemeenteraad besloten de bedrijfsuitbreiding toch toe te staan. Het was een typisch gemeentelijk dilemma; groen versus grijs. In een eerlijke transparante belangenafweging is gekozen voor de bedrijfsuitbreiding.
Natuurlijk is met de uitbreidende ondernemer uitonderhandeld dat hij financieel bijdraagt aan de compensatie van groen op een andere plek.
